Справка
Һәм башҡалар тигәндең ике төрлө ҡыҫҡартылған варианты йыш осрай: һ. б. менән һбш. Ҡайһы формаһы дөрөҫ?
Был ҡыҫҡартманың һ.б. формаһы дөйөм ҡабул ителгән. «Башҡорт теленең академик һүҙлеге»ндә (9-сы том, Өфө, 2017, 953-сө бит) йыш осраған аббревиатуралар һәм ҡыҫҡартмалар теҙмәһендә һ.б. формаһы күрһәтелгән.
Быны бер ҙә икеләнмәй әйтергә мөмкин тигән һөйләмдә бер ҙә һүҙе дөрөҫ яҙылғанмы?
Дөрөҫ. Был осраҡта ҙә көсәйтеү киҫәксәһе функцияһын үтәй. Көсәйтеү киҫәксәләре айырым яҙыла.
Һаумыһығыҙ! Ошо ике һүҙҙең ҡайһыһы дөрөҫ яҙылған: тиклем, тикле?
Ике форма ла дөрөҫ, сөнки икеһе лә берҙәй таралған, ҡабул ителгән, һүҙлектәргә икеһе лә ингән.
Һаумыһығыҙ! Беләмени ул тигәндә хата бармы?
Дөрөҫ яҙылышы: беләме ни ул. Был формала —мы һорау киҫәксәһенән һуң килә торған ни алмашы айырым яҙыла.
Боронғо һүҙендә ниндәй хәреф яҙыла: н йәки ң хәрефеме?
Был һүҙ —н менән яҙыла, сөнки тамыры йәки нигеҙе -н өнөнә тамамланған һүҙгә —ге/-ғы, -ке/-ҡы һүҙ яһаусы ялғауҙар ҡушылғанда тамырҙағы йәки нигеҙҙәге —н һаҡлана: борон – боронғо.
Боронғо, саңғы кеүек һүҙҙәрҙә ниңә береһендә —нғ, икенсеһендә -ңғ ҡулланыла?
Тәүге һүҙ борон һүҙенә —ғо һүҙ яһаусы ялғау ҡушылып яһалған, тамырҙағы -н үҙгәрмәй: боронғо (см.: вопрос 10). Икенсе һүҙҙә —ңғ тартынҡылары нигеҙ һүҙҙең эсендә килә, бындай һүҙҙәрҙә һүҙ эсендә —ң яҙыла: саңғы.
Һаумыһығыҙ! Хәҙерге заманда телмәрҙә күберәк бүреге формаһы осрай. Ләкин орфография ҡағиҙәләрендә бүрке формаһы нығытылған. Бүреге формаһы дөрөҫмө?
Ғәмәлдәге орфография ҡағиҙәләренә ярашлы, бүрек, халыҡ кеүек һүҙҙәргә эйәлек ялғауы ҡушылһа, һуңғы ижектәге -о-/-ө-, -ы-/-у- һуҙынҡылары төшөп ҡала: бүрек – бүрке, халыҡ – халҡы.
Һөйләшкәндә оҙонраҡ, күбрәк тип әйтәбеҙ, ә дөрөҫ яҙылышы нисек?
Ғәмәлдәге орфография ҡағиҙәләренә ярашлы, тартынҡы өнгә бөткән һүҙҙәргә -раҡ/-рәк ялғауы ҡушылғанда, ялғау алдына —о-/-ө-, -ы-/-е— хәрефтәре ҡуйып яҙыла: оҙон – оҙонораҡ, күп – күберәк.
Ноябрь һүҙенә ниндәй ялғау ҡушыла: ҡалынмы, нәҙекме?
Рус теленән үҙләштерелгән һүҙҙәр —брь хәрефтәренә бөтһә, нәҙек ялғау ҡушыла, ь билдәһе төшөп ҡала: ноябргә.